Το μοναστηριακό συγκρότημα της Νέας Μονής, το επιφανέστερο μνημείο των μεσαιωνικών χρόνων στη Χίο, ιδρύθηκε στα μέσα του 11ου αι. με Βυζαντινή αυτοκρατορική χορηγία. Σύμφωνα με την παράδοση στη θέση όπου κτίσθηκε το «Καθολικό» είχε βρεθεί, από τρεις Χιώτες ασκητές, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, κρεμασμένη σε κλάδο μυρσίνης. Όταν ο Κωνσταντίνος ο Μονομάχος ανέβηκε στο θρόνο, ανοικοδομήθηκε το Καθολικό και στη συνέχεια διακοσμήθηκε με ψηφιδωτά. Το 1049 έγιναν τα εγκαίνια του ναού και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1055, επί της βασιλείας της Θεοδώρας (1055-1056).
Η Νέα Μονή είναι αποτελεί μνημείο διεθνούς σημασίας, αλλά επανειλημμένως καταστράφηκε τον 19ο αιώνα. Το 1822 λεηλατήθηκε από τους Τούρκους και επίσης καταστράφηκε από το σεισμό του 1881, ο οποίος προκάλεσε την κατάρρευση του τρούλου, της αψίδας του ιερού του καθολικού όπως επίσης και την καταστροφή πολλών μωσαϊκών. Στα νεότερα χρόνια έγιναν προσπάθειες για την αναστύλωση του μνημείου και τη διατήρηση των μωσαϊκών του καθολικού. Η Νέα Μονή ανήκει στα μνημεία που έχουν χαρακτηρισθεί ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς και προστατεύονται από την UNESCO.

Πηγή